Polski system edukacji
W Polsce system edukacji zarządzany jest przez dwie instytucje centralne: Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
Struktura systemu kształcenia
Struktura systemu kształcenia obowiązuje w całym kraju i do roku 2017 składała się z 4 etapów: I etapu, obejmującego klasy 1-3 szkoły podstawowej; II etapu, obejmującego klasy 4-6 szkoły podstawowej; III etapu, obejmującego 3 klasy gimnazjum oraz IV etapu realizowanego w szkołach ponadgimnazjalnych (trwającego od 3 do 4 lat). Od roku szkolnego 2017/2018 rozpoczął się proces przekształcania ustroju szkolnego, który zakończy się w roku szkolnym 2022/2023. Docelowa struktura nowego systemu kształcenia obejmie:
- 8-letnią szkołę podstawową;
- 4-letnie liceum ogólnokształcące;
- 5-letnie technikum;
- 3-letnią branżową szkołę I stopnia;
- 2-letnią branżową szkołę II stopnia;
- 3-letnią szkołę specjalną przysposabiającą do pracy;
- szkołę policealną (trwającą maksymalnie 2,5 roku).
Obowiązek szkolny i obowiązek nauki
W polskim systemie oświaty wyróżniamy: obowiązek szkolny i obowiązek nauki. Tym pierwszym objęte są wszystkie dzieci 7-letnie (w tym wieku rozpoczynają naukę w szkole podstawowej). Obowiązek szkolny trwa do ukończenia 8-letniej szkoły podstawowej, natomiast obowiązek nauki – do 18. roku życia. Obowiązkiem szkolnym może zostać objęte również dziecko 6-letnie, jeżeli taka jest wola jego rodziców.
Etapy kształcenia
I i II Etap kształcenia – szkoła podstawowa (powszechna)
Dziecko rozpoczyna naukę w szkole podstawowej w roku kalendarzowym, w którym kończy 7. rok życia. Edukacja na poziomie szkoły podstawowej trwa 8 lat i podzielona jest na dwa etapy edukacyjne:
- I etap, obejmujący klasy I-III (edukacja wczesnoszkolna; kształcenie zintegrowane),
- II etap, obejmujący klasy IV-VIII (nauczanie przedmiotowe).
Nauczanie w szkole podstawowej kończy się tzw. sprawdzianem ósmoklasisty, który określa kompetencje uczniów i umożliwia przejście na wyższy poziom kształcenia.
III Etap kształcenia – szkoła ponadpodstawowa
Zakończenie nauki w szkole podstawowej wiąże się z podjęciem przez ucznia decyzji o wyborze szkoły ponadpodstawowej. Uczeń ma do wyboru:
- 4-letnie liceum ogólnokształcące,
- 5-letnie technikum,
- 3-letnią branżową szkołę I stopnia.
Ukończenie branżowej szkoły I stopnia wiąże się z przystąpieniem do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie i otrzymaniem dyplomu, a w efekcie uzyskaniem wykształcenia zasadniczego branżowego. Absolwent takiej szkoły jest przygotowany do wejścia na rynek pracy, ale może też kontynuować naukę w 2-letniej branżowej szkole II stopnia, która – po przystąpieniu do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w danym zawodzie – pozwala na zdobycie wykształcenia średniego branżowego.
Ukończenie nauki w liceum ogólnokształcącym lub technikum jest jednoznaczne z uzyskaniem wykształcenia średniego, przy czym absolwenci techników otrzymują ponadto dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe.
Osoby posiadające wykształcenie średnie lub branżowe mogą rozpocząć naukę w szkole policealnej, która umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe.
Zarówno ukończenie liceum, technikum, jak i szkoły branżowej II stopnia pozwala na przystąpienie do egzaminu maturalnego i uzyskanie świadectwa dojrzałości, które z kolei umożliwia rozpoczęcie nauki na uniwersytetach i w szkołach wyższych.
W systemie szkół ponadpodstawowych przewidziano też 3-letnie szkoły specjalne przysposabiające do pracy, które przeznaczone są dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w umiarkowanym lub znacznym stopniu oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi.
Źródła:
- Ministerstwo Edukacji Narodowej
- Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego
- Instytut Badań Edukacyjnych
- Ośrodek Rozwoju Edukacji
- Zintegrowany System Kwalifikacji
- Polskie Biuro Eurydice
Dodatkowe materiały:
- Publikacja Eurydice The system of education in Poland 2020
-
POLSKI SYSTEM EDUKACJI – CZEGO MOŻEMY SIĘ NAUCZYĆ? Dorota Szelewa Michał Polakowski – Friedrich-Ebert-Stiftung, Przedstawicielstwo w Polsce wspólnie z Fundacją Międzynarodowe Centrum Badań i Analiz (ICRA)