Polski system edukacji

W Polsce system edukacji zarządzany jest przez dwie instytucje centralne: Ministerstwo Edukacji Narodowej oraz Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Struktura systemu kształcenia

Struktura systemu kształcenia obowiązuje w całym kraju i do roku 2017 składała się z 4 etapów: I etapu, obejmującego klasy 1-3 szkoły podstawowej; II etapu, obejmującego klasy 4-6 szkoły podstawowej; III etapu, obejmującego 3 klasy gimnazjum oraz IV etapu realizowanego w szkołach ponadgimnazjalnych (trwającego od 3 do 4 lat). Od roku szkolnego 2017/2018 rozpoczął się proces przekształcania ustroju szkolnego, który zakończy się w roku szkolnym 2022/2023. Docelowa struktura nowego systemu kształcenia obejmie:

8-letnią szkołę podstawową;
4-letnie liceum ogólnokształcące;
5-letnie technikum;
3-letnią branżową szkołę I stopnia;
2-letnią branżową szkołę II stopnia;
3-letnią szkołę specjalną przysposabiającą do pracy;
szkołę policealną (trwającą maksymalnie 2,5 roku).

Obowiązek szkolny i obowiązek nauki

W polskim systemie oświaty wyróżniamy: obowiązek szkolny i obowiązek nauki. Tym pierwszym objęte są wszystkie dzieci 7-letnie (w tym wieku rozpoczynają naukę w szkole podstawowej). Obowiązek szkolny trwa do ukończenia 8-letniej szkoły podstawowej, natomiast obowiązek nauki – do 18. roku życia. Obowiązkiem szkolnym może zostać objęte również dziecko 6-letnie, jeżeli taka jest wola jego rodziców.

Etapy kształcenia

I i II Etap kształcenia – szkoła podstawowa (powszechna)

Dziecko rozpoczyna naukę w szkole podstawowej w roku kalendarzowym, w którym kończy 7. rok życia. Edukacja na poziomie szkoły podstawowej trwa 8 lat i podzielona jest na dwa etapy edukacyjne:

I etap, obejmujący klasy I-III (edukacja wczesnoszkolna; kształcenie zintegrowane),
II etap, obejmujący klasy IV-VIII (nauczanie przedmiotowe).

Nauczanie w szkole podstawowej kończy się tzw. sprawdzianem ósmoklasisty, który określa kompetencje uczniów i umożliwia przejście na wyższy poziom kształcenia.

III Etap kształcenia – szkoła ponadpodstawowa

Zakończenie nauki w szkole podstawowej wiąże się z podjęciem przez ucznia decyzji o wyborze szkoły ponadpodstawowej. Uczeń ma do wyboru:

4-letnie liceum ogólnokształcące,
5-letnie technikum,
3-letnią branżową szkołę I stopnia.

Ukończenie branżowej szkoły I stopnia wiąże się z przystąpieniem do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie i otrzymaniem dyplomu, a w efekcie uzyskaniem wykształcenia zasadniczego branżowego. Absolwent takiej szkoły jest przygotowany do wejścia na rynek pracy, ale może też kontynuować naukę w 2-letniej branżowej szkole II stopnia, która – po przystąpieniu do egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w danym zawodzie – pozwala na zdobycie wykształcenia średniego branżowego.

Ukończenie nauki w liceum ogólnokształcącym lub technikum jest jednoznaczne z uzyskaniem wykształcenia średniego, przy czym absolwenci techników otrzymują ponadto dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe.
Osoby posiadające wykształcenie średnie lub branżowe mogą rozpocząć naukę w szkole policealnej, która umożliwia uzyskanie dyplomu potwierdzającego kwalifikacje zawodowe.
Zarówno ukończenie liceum, technikum, jak i szkoły branżowej II stopnia pozwala na przystąpienie do egzaminu maturalnego i uzyskanie świadectwa dojrzałości, które z kolei umożliwia rozpoczęcie nauki na uniwersytetach i w szkołach wyższych.
W systemie szkół ponadpodstawowych przewidziano też 3-letnie szkoły specjalne przysposabiające do pracy, które przeznaczone są dla uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w umiarkowanym lub znacznym stopniu oraz dla uczniów z niepełnosprawnościami sprzężonymi.

Źródła:

Dodatkowe materiały:

Publikacja Eurydice The system of education in Poland 2020
POLSKI SYSTEM EDUKACJI – CZEGO MOŻEMY SIĘ NAUCZYĆ? Dorota Szelewa Michał Polakowski – Friedrich-Ebert-Stiftung, Przedstawicielstwo w Polsce wspólnie z Fundacją Międzynarodowe Centrum Badań i Analiz (ICRA)